Халықаралық валюта қоры 1980 жылдары Латын Америкасындағы борыштық дағдарыс кезінде қолданылған ескі тәсілді қайта жаңғартпақ, осы жолы ол Грецияға еуропалық кредиторларға қарызы бойынша келесі айда дефолт болдырмауына мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, төлем мерзімін ұзарту ХВҚ мен оның еуропалық серіктестеріне қиналған елдің өсуі мен бюджет жоспарлары бойынша техникалық айырмашылықтарын шешуге уақыт береді. Бірақ Қордың әдемі ымыраға келуі Грецияны өте үлкен борыш астында қалдырады; оны азайту Еуропаның ұлттық саясатты шетте қалдыра отырып, экономикалық логика мен қажеттілік негізінде әрекет ету жолын табуын талап етеді.

Еуропа және ХВҚ Грецияның қарыздық тұрақтылығы туралы екі көзқарасты теңестіре алмады, екі тараптың айырмашылықтары қоғамдық тақырыпқа айналды. Негізінен, ақша ағынын талдауды басшылыққа алған еуропалық билік өкілдері төмен пайыздық мөлшерлемелер мен ұзақ мерзімді төлемдер мемлекеттік борышты тұрақты етті деп санайды. Бірақ Қордың айтуынша, ЖІӨ-нің шамамен 200% -ы деңгейіндегі Грецияның қарыздық қорлары инвестициялық және капитал ағындарын тоқтатып жатыр. ХВҚ үшін борышты елеулі төмендету Грецияны ұзақ уақыт бойы созылған кедейліктен арылтуға қажетті сенімділікті қалыптастыру үшін маңызды.

Бұл Грецияның екі ірі кредиторы арасындағы келіспеушіліктің жалғыз аймағы емес. Олар сондай-ақ, кейбір негізгі экономикалық болжамдарының орын алуы, оның ішінде экономикалық өсу мен мемлекеттік бюджет арасындағы маңызды байланыс туралы әр түрлі пікірде, мысалы Еуропа оны әлдеқайда оптимистік тұрғыдан қарастырады.

Көптеген жылдар бойы Грециядағы экономикалық қасіретті бақылап отырған адамдар үшін, Еуропалық көзқарас экономикалық логикаға қарсы келіп тұрғандай және себебі мынадай - еуропалық саясаткерлер Грецияның қарызын жеңілдетудің ішкі саяси салдары туралы алаңдайды, әсіресе, қыркүйекте болатын Германияның Федеративтік сайлауы алдында. Борыштық жеңілдіктер беру, басқарушы тараптардың беделіне нұқсан келтіріп, экстремистік қозғалыстарды күшейтуі мүмкін деген алаңдаушылық бар.

Әрине, қарызды кешіру әділдік және ынталандыру туралы күрделі мәселелерді тудыртатын оңай емес іс. Алайда, қарызды кешіруден бас тартудың салдары зиянырақ болатын жағдайлар да орын алады. Еуропалық шенеуніктер, сондай-ақ, ХВҚ Грецияның ұзақ уақыт бойы осы жағдайда болғанын және олар бұл нәтижеге сай болмаса да, еуроаймақта тұрақты «мемлекет қамқорлығындағы» елге айналғанын біледі. Бірақ олар әрекет ете алмайды.

Еуропа және ХВҚ бір келісімге келе алмай, Греция ішкі қарыздарын жауып және шілде айында айтарлықтай үлкен сыртқы борыштарын өтеу үшін қажет қосымша қаржыландырудан айырылып қалды. Сонымен қатар, Еуропаның жалпы экономикалық өсуіне қарамастан, елдің экономикалық дамуы қайтадан тоқтап қалды. Бұл қиындықты еңсеру үшін ХВҚ қаржыландыру бағдарламасын бекітуді «негізінен» жаңғырту арқылы көмектесетін болды.

Бекіту, негізінен, Қордың мемлекеттің экономикалық саяси мақсаттарын мақұлдауын білдіреді. Бұл басқа қаржыландыру көздерін (бұл жағдайда, Еуропадан) да ашуы мүмкін. Бірақ негізі ХВҚ жалпы қаржыландыру кепілдері бойынша қанағаттанарлық нәтижені күтіп, өз несиелерін беруден бас тартады (бұл жағдайда Грецияның тиісті борышты өтеуі).

Бұл Еуропаның саяси күнтізбесі мен шектеулерін мойындайтын қысқа мерзімді ымыра, ол Грецияға жазғы дефолтты болдырмауға көмектеседі және ХВҚ ресурстарын да қорғайды. Келісім әділ түрде Еуропаға қаржылық жүктеменің көп мөлшерін ауыстырады. Және ол маңызды келіспеушіліктерге қарамастан, бірліктің де белгісіндей болады.

Бірақ бұл тағы бір уақытша шешім - немесе «ұлғайт та ұқсас бола қалу» деп аталатын нәрсенің жалғасы болып табылады. Қаржыландырудың тікелей мәселесі шешілгенімен, Грецияны орта мерзімді экономикалық өсу мен қаржылық өміршеңдіктің шынайы жолына қою үшін жеткіліксіз болып тұр. Сондай-ақ ол ХВҚ-ның мүше елдер мәселелерін қарастыруының біркелкілігі туралы заңды сұрақтарды айқындай отырып, мекемеге тіпті одан да ауыр саяси қысым астында қалу қауіп төндіреді.

ХВҚ енді өз сөзіне берік болып, ол қарызды өтеу және техникалық жорамалдарға қанағаттандырылмаса Греция келісім-шартын орындаудан бас тартуы керек. Еуроаймақтың қаржы министрлерінің маусым айының ортасында жасаған мәлімдемесінде жеңіске жетуін хабарлауының орнына, еуропалық шенеуніктер бұл келісімді Греция қарызы бойынша барған сайын қатал көзқарасын жұмсартудың келесі қадамы ретінде қарастыруы керек.

Сонымен бірге, екі тараптың жедел әрекет жасамастан бұрын, негізінен мақұлданған бағдарламаларға қатысты алдыңғы тәжірибелерді мұқият талдауы дұрыс болады. Айқын жоспарланып, толықтай жұмыс істеуіне ықтимал ауысудың қысқа мерзімін көрсете отырып, осындай бағдарламалар катализатор және өсу мен қаржылық өміршеңдік шектеуін босатушы ретінде қызмет етуі мүмкін. Олар конструктивті процестің бір бөлігі болуы керек. Олар жеке шешімдер ретінде жұмыс істемейді.

Жол бойындағы кейбір соққыларға қарамастан, 1980 жылдары мұндай бағдарламалардың дәйектілігі залалды дефолттарды болдырмауға көмектесті және бірнеше Латын Американдық экономикалардың өсуі мен қаржы тұрақтылығын қалпына келтіруге көмектескен борыштық және қарыздық-қызметтік міндеттемелердің айтарлықтай төмендеуіне апарды. Бірнеше жылдан кейін бұл процесс HIPC (Борыштары жоғары кедей елдер) бастамасы бойынша табысы төмен елдерде борышты қысқарту бағдарламаларында сәтті қайталанды.

ХВҚ мен Еуропа арасындағы қысқа мерзімді ымыраға келу, бірнеше айлар бойы орын алған өткір пікірталастар нәтижесіндей болды. Греция үшін және болашақтағы өз әрекеттерінің сенімділігін арттыру үшін олар мұны Грецияның экономикалық және қаржы дағдарысының (ұзақ уақытқа созылған) түпкілікті шешілуінің маңызды қадамы ретінде қарастыруы керек. Грек азаматтары көп күтіп, көп зардап шеккен.

Автор туралы: Мохаммед А. Эль-Эриан - Allianz -да бас экономикалық кеңесші, АҚШ президенті Барак Обаманың Жаһандық Даму бойынша кеңесінің төрағасы және Қаладағы жалғыз ойын: Орталық Банктер, Тұрақсыздық, және Келесі Құлдыраудан Құтылу кітабының авторы.