Азаматтық құқық пен міндеттемелерді орнату, өзгерту немесе тоқтату туралы екі немесе бірнеше тұлғаларының келісімі танылды. ҚР Азамматтық кодексінің 378-бабы.
Шарттың Тараптары жеке тұлғалар (ҚР, шет ел азаматтары), заңды тұлға, мемлекет бола алады.
Заңнамамен келісімдер мен шарттардың өте ауқымды түрлері кіреді.
Бір тарапты келісім бір тараптың ғана ырқы жеткілікті боатын келісім деп есептеледі.
Бір тарапты келісім жасайтын тұлғаға арналған міндеттемелерді жасайды. Ол басқа тұлғаларға олардың келісімімен ғана құрыла алады.
Мысалы, Сіз бір өзіңіз ғана компанияны құруды шештіңіз. Өзіңіз ғана оның жеке құрылтайшысы боа аласыз. Міне, бұл – бір тараптық келісім мысалы.
Шарт жасау үшін екі (екі тарапты келісім) не үш тұлғаның және одан да көп (көп тараптық келісім) тұлғалар келісімі болуы.
Жазбаша формада келісім жасалуы қажет:
- Кәсіпкерлік қызметті олардың орындалым сәтіндегі келісімнен өзге процесте жүзеге асырылатын;
- Олардың орындалуы сәтіндегі келісімнен өзге 100 есептік көрсеткіштен жоғары сомаға;
- Заңнамамен немесе тараптар келісімімен басқа жағдайларда.
Жазбаша түрде жасалған келісім тараптармен немесе олардың өкілдеррімен қол қойылы керек.
Жазбаша формада келісім жасауға хаттармен, жеделхатпен, факс немесе басқа құжаттармен алмасу да теңестіріледі.
Егер физикалық жетімсіздік, жеткіліксіздік сырқат немесе сауатсыздық салдарынан азамат өзі қол қоя алмаса, оның өтініші бойынша басқа азамат қол қоя алады. Соңғының қолы нотариуспен немесе нотариалды әрекетін жасауға құқығы бар басқа тұлға болуы керек.
Келісімді жазбаша түрде жасауды ұсынамыз. Бұл сотта өзінің мүдделерін қорғауды сізге қамтамасыз етеді.
Егер келісім жасаған болсаңыз, басқа тараптан оның орындалымын растайтын құжатты талап етуіңізге болады. Келісім бойынша қаржылық құжаттар заңға сәйкес рәсімделуі керек, әйтпесе олар салық қызметінің есебіне қабылданбайтын болады.
Тараптардың заңнамасы және келісімімен келісім түрі сәйкес келуі қажет болатын қосымша талаптары орнатыла алады.
Кейбір жағдайларда жазбаша келісімдер олардың нотариалдық куәләндыррылуынан кейін ғана жасалғаны толық деп есептеледі.
Сонымен қатар, міндетті тіркеуге тиесілі және оған иесілі емес келісімді (шартты) ажыратады.
Мемлекеттік тіркеуге жататын келісімдер олардың тіркелімінен кейін жасалған деп есептеледі. Егер тіркеуді талап ететін келісімде тараптардың бірі тіркеуден бас тартатын болса, басқа тараптың талабымен сот келісімді тіркеу туралы шешім шығаруға құқылы.
Бір тарап өзінің міндеттемелерін орындағаны үшін төлем алуы қажеттігі бойынша шарт орны толтырылған болып есептеледі. Несиелік шарт орны толтырылу шартының мысалы бболып саналады.
Тараптар әр түрлі шарттар тармақтары бар шартты жасаса алады (аралас шарт).
Шарттың әр түрі шартта көрінуі міндетті түрде керрек болатын сол немесе басқа талаптарға ие болады.
