Банктік менеджменттің ұйымдастыру негіздері

Банктік менеджмент – банк өрісінде ісейтін персонал мен банк ісін басқарудың ғылыми жүйесі. Ол банк ісінде тәжірибемен нақтыланған басқарудың ғылми әдістерінде негізделеді.

Банктік қызмет жұмыс істейтін қызметкерлердің ойлауының және тәртібінің ерекшеліктерінің анықтайтын, яғни банктік  менджмент құрамында айрықша бейнеленетін ерекше бизнес өрісі болып табылады.

Банк бірінші кезекте көптеген кредиторлардың (заңды және жеке тұлға) ақшалық салымдарды қатысқандықтан, банктік бизнес тек табысқа ие болуға емес, қарызға алынған ақша құралдарының сақталуын яғни салымшылардың  тұрақтылығы мен сенімділігін қамтамасыз ететін қоғамдық институт болып табылады.

Банк менеджметі үнемі өзгеріп отыратын жағдайларда банк басшылығының және ұйымының тиімділігімен сипатталады.

Банк менеджментінің мазмұнын құрайды: жоспрлау, талдау, реттеу,бақылау.

Ортақ жоспарлау банктің болашағын анықтау, оның қызметінің шығындар мен көздердің өлшемінде нәтижелерін, ауқымын, өрісін, мақсаттарын алдын – ала көруге мүмкіндік береді. Жоспарлау үргісі ағымдағы және перспективті жоспар – болжамдарды құруды қосады.

Бұл құжаттарды тағайындау ортақ мәселелерді түсінуді, олардың орындалу стратегиясы мен тактикасын, қолда бар ресустармен банк ұжымын қамтамасыз ету болып табылады. Жоспарлау қызметкерлерге жұмыс істеуге тура келетін шекаралар мен шектерін анықтауға мүмкіндік береді. Жоспарлау банктің қызметінің барлық жақтарын қосымша көрсеткіштер арқылы өзара байланыстыруға, олардың орындалуында еңбекті ынталандырудың басқа түрлері мен материалдың жүйесі арқылы ұжымның мүддесін ескеруге мүмкіндік береді. Жоспарлар ақша нарығындағы бәсекелестік жағдайында жаңа өрістерді іздеудің бағыттарын және қызметтердің әдістерін анықтауға мүмкіндік береді.

Жоспарлау банктің барлық бөлімшілерін қамтитін және банк дамуының локалді ортақ перспиктиваларын анықтайтын көп денгейлі үрдіс болып табылады.

Жоспарлау нәтижесі болып бизнес жоспарды (банк дамуының қосарлы жоспары) жасау, сондай – ақ жекелеген бағыттар бойынша оперативті жоспар (кридиттік, инвестициялық, депозиттік, проценттік кадірлік және т.б саясат) жасау болып табылады.

Талдау банк қызметін және жекелеген бағыттар бойынша болжамдармен қол жеткен нәтижелерімен салыстыру негізінде, өткен кезеңдер нәтижелерімен және алдынғы қатарлы баніктер нәтижесімен бағытталу арқылы жүргізіледі.

Талдау материалдары банк дамуының жағымды және жағымсыз тенденцияларын, қолданылмаған резервтерін, шығындарын, жоспарлаудағы кемшіліктері мен қабылданған шешімдердін сәтсіздіктерін анықтауға мүмкіндік береді.

Белгілі бір ауқымда өткізілетін, банктің қосарланған талдамалы жұмысының негізін берілген баланстың талдауы құрайды. Талдаудың негізгі нұсқауы болып табылады. Банктің шаруашылық іс - әрекетінің баға динамикасының ауқымды көрсеткіштері: активтер, депозиттер, жеке капиталдар, кредиттер, пайда көрсетілген баға басқа бактердің талдамалы көрсеткіштерімен жүргізіледі және берілген банкіге Ресейлік коммерциялық банктар жүйесінде өз орнын белгілеуге мүмкіндік береді. Мұндай талдамалы жұмысты нәтижесі банктің нақты стратегиялық дамуының өндірісіне пайдалы болуы мүмкін.

Ресурс базасын бағалау: ауқымы, құрылым  және негізгі тенденциялардың дамуының құрамды бөліктері (жеке капиталы, депозитері, банк аралық кредиттері). Банк ресурстарының бөлек баптарының жіктелуінің негізінде, құрылымдық көрсеткіштерін есептелуінде, басқа банктармен және динамикадағы салыстыруда талдау орындалады. Көрсетілген талдау (депозиттік) банктің депозиттік саясатын жасалуында қолданылады.

Банк активтерінің құрамын бағалау: ауқымын, құрылым және банк активтерін негізгі тенденцияларының дамуының құрамды бөліктері (кредиттерін, инвестицяларын, депозиттерін). Банк активтерінің жіктелуінің негізінде, құрылымдық көрсеткіштерінің есептелуінде, басқа банктармен және динамикадағы салыстыруда талдау орындалады. Көрсетілген талдау банктің депозиттік саясатының жасалуында қолданылады.

Банк өтімділігін бағалау қаржылық жіктеменің есептелунің негізінде,  бағалау деңгейлерін салыстырылуында, динамикада, факторлардың анықталуы, көрсеткіш деңгейлерінің өзгеруіне әсер етуі негізінде жүргізіледі.

Талдау материалдары банктің өтімділікті басқару облысының жоспары мен тактикасын анықтауға мүмкіндік береді.

Банк кірістілігін бағалау берілген баланстар талдауы мен кіріс және шығыс есеп негізінде жүзеге асырылады. Талдау үрдісінде банктің (сандық және сапалық көрсеткіштер жүйесі ) кірістілігін пайдалылығын, активтерді қолданудың тиімділігін, кірістер мен шығыстар құрылымын сипаттайтын сандық және сапалық көрсеткіштер жүйесі есептелінеді. Көрсетілген анализ банктің пайдылылығын басқару механизмін жасаудың негізі болып табылады болып табылады.

Бұл қосарланған талдау жұмысының қатарында коммерциялық банктер жекеленген бағыттар бойынша талдамалық жоба жасайды: банктің кредиттік портфелін талдау, бағалы қағаздар портфелін талдау, кредитке бейімді клиенттерді талдау, жеке капитплының жетімділігін таладу, пайыздық нарық талдауы және т.б.

Көрсетілілімен талдамалық жоболар материалдары банктің шаруашылық іс-әрекетінің өрісінде банк тәуекелділігін басқару аумағында саясаттыанықтау үшін қолданылады.

Банктік менеджмент жүйесінде реттеу коммерциялық банктарды мемлекттік қарау шарттарымен белгіленген ерекшеліктерге ие. Банк қызметі ірі соммадағы «басқа» ақшаларды айналымға тартатын неғұрлым тәуекелді ескере отырып, мемлекеттік реттеу банкті лицензиялау олардың қызметтер өрісінің шектелуіне, капиталдың жетімділігіне, өтімділікке, міндетті резервтерді қалыптастыруға принципиалды талаптарды қарастырады.

Бұл байланыста банкішілік  реттеу (өзін-өзі реттеу) бірінші кезекте, мемелекетті қарау органдармен белгіленген нормативтер мен талаптардың орындалуына бағытталады.

Маркетингте жаңа идеяларды іске асыру , жаңа банктік қызметтерді дамыту үшін көптеген кредиттік мекемелердің қызметкерлері жұмысқа шақырылыды.

Көп пландық және әр түрлі маркетингтік зерттеулерді жүргізу,оның қаржы амардығы мер тәуекелдің азаюына әкеліп соқтырады.

Кеңейтілген масштабта,банктің атқаратын барлық жұмыстар бірыңғай  концепцияда жүргізізіледі.

Кезегімен, нарықтың болжау мен анықтауына баніктің бәсекелестік пазитцияда  болуы  әскер  етеді.

Маркетинг-банктің  ең тиімді жағдайларды қолданылуына бағытталады.

Әрдайым  коммуникациялық саясаттың ролі жоғарылайды,жеке  алғанда  банктердің  жаңартуына  өнімдердің  тиімді  болуын  анықтайды.

Банктік өнімдерді модеризациялау, жаңа өнімдерді дамыту және іске енгізу банктің маркетинктік саясаттың басты мазмұны бола бастады.

Банктің нарыққа ұсынатын өнімдерге ең алдымен оның имиджінің тұрақтану мен халықты болуына банктің нарыққа ұсынатын өнімдерге қойылатын талаптардың бастысы банк өнімдерінің имиджнің тұрақты және қалыпты болуына көп назар аударылады

Бәсекелестіктердің нарықта атқарылатын жұмыстарына үнемі бақылау жүргізіледі. Ол кез – келген өзгерістерге нарықтағы банктер өз уақытымен көңіл аудару үшін қажет.

Банктік  маркетинг  ерешелігі банк  өнімінің  өзгешелігмен  анықталады.  Банк өнімі –қаржы  нарығындағы қимыл, ақшалай  операция, және өзінің  клиентіне қызығушылығы, сондый-ақ   билік мақсаттарға  және  банк  кәсіпорынның   тиімділігін  көрсету  үшін.

Қазіргі кезде  кредиттік ұйымдар  әр  елде нарық түрде, оларға  шамамен 270  түрлі  қызмет көрсетеді.

Банк  қызметінің  ерекшелігі  келесіден  тұрады:

Негізінен обстрактілі ешқандай  материялдық  емес.

Банктік  қызмет  көрсету ақшаны әртүрлі  формада қолданылуына  байланысты .

Абстрактілі банктік қызмет  келісім  шарт  негізінде қарым-қатынаспен нақты сипатталады.

Сатып алу-сату  банк  қызметінің көпшілігі  уақыттың ұзақтылығымен сипатталады.

Банктің  ең  негізгі өнімі  оның имиджі.

Имидж-бұл өнім  туралы   нақты   қалыптасқан  пікір. Ол өнімің басқа  өнімнен  ерекшеліктері  мен артықшылықтарына   баланысты  қалыптасады.

Өнім  имиджі, өнім  шығару   немесе  ұйымдастыру.

өнім  сапасы.

Басқа   банктердің  өнем  туралы пікірі.

Белгіленген өнімді қалданылатын клиенттедің қалаулары, критерийлері, нормалары.

Белгіленген фармаларға  байланысты  өнім имиджі  пассивті  бағытта болмайды.

Өнім өз кезегінде айтарлықтай әсер ете отырып өзгеруге әкеп соғады.

Бұл факторлар өз кезегінде бір – біріне әсер етіп, белсенді қарым – қатынаста болады.

Қоғам өміріндегі айнытын рөлімен байланысты банк  имиджіне  қарағанда  өнім имиджі шоғырланған түрде өнімнің ерекшеліктерінкөрсетеді.Өнімнің спецификалық сапасымен оның ерекше тұтынушылық қасиеті.

Нарықтық экономикада коммерциялық банктің пайда болуы мен дамуына, банк өніміне деген сұранысқа байланысты.Сұранысқа байланысты банк өз жұмысында нақты маркетингтік саясат ұстанады.

Банктың даму стратегиясында басты бағыт жаңа банктік өнім шығару және сан өнім арқылы бәсекеге түсу және экономикалық өсу.

Жаңа сапалы тауарсыз нарықта даму мүмкін емес.

Ең бастысы-әрбір өнім тұтынушының сұранысына сай келуі тиіс.

Өнім банктің немесе бөлімшенің ең мықты жағы болуы тиіс.

Өнім кредит беруші мекемелерінде конкуренцияға төтеп беруші құрал ретінде.

Әрбір жаңа өнімді банк клиентке таныстырып,басқарушының сүйенішіне ену керек.

Өндіріліп жатқан өнімдер сендірілетін сипатта болуы тиіс.

Банк үшін жаңа өнімдер бизнес тәжірбиесінде-жаңа нарыққа ену,жаңа клиенттердің пайда болуын және осы өнімнен жоғарғы жаңа пайда табу.Әсіресе жоғарғы пайда орын алады мынандай жағдайдаларда банк нарыққа жаңа өніммен шыққан кезде,басқа банктер осы өнімді анықталған кезеңдеде қолданылмаса, онда монополистке айналады,бұл жағдай аз ғана уақытта жоғарғы пайда әкеледі.Бұл кезең әйгілі емес,басқа банктер пайданы түсіріп алмасуға тырысады,қайта өндіру,дайындау және өзінің клиенттеріне аналитикалық қызмет көрсетеді.Бірақ , ол қысқа уақытта, әсіресе ресейлік міндет ,’’ Үлкен ақша ‘’табу, ал ең бастысы жаңа тұтынушыларды өзіне тарту.

Коммерциялық банк тұтынушыларға қызметтің жиынтығын міндетті түрде таныстыруы тиіс.Көрсетілген,таныстырылған қызметтер мынадай формада болуы тиіс,мынадай бағада,осындай уақытта және сол жерде клиенттің сұранысына жауап беруі тиіс.Банктік өнімді енгізу және шешу мынандай кезеңдерден өтеді;

Ізденістің зерттелуі,жаңа өнімдерге жаңа идея ойлап табу.

Натуралды идея кезеңі.

Маркетингтік зерттеу.

Қолданыстағы өнімді жаңа дайындау кезеңінен өткізу.

Нарықта өнімді тексеріп,тексерілген өнімнің анализдік қорытытындысы.

Тауарды нарыққа анықтап шығару.

Өнімді жаңаландыру немесе оны нарықтан алып тастау.

Осы көрсетілген кезеңдерге талдау жасап өтейік.Қолданыстағы өнімді жаңа дайындау кезеңінен өткізу жаңа идеяның шығарылуымен анықталады.

Инновациялық нысан банктік өнім болуы мүмкін,программалық қамтамасыз ету жаңа бағытта.Ұсыныстардың тіркеуі,банктегі мамандардың қызметтеріне сәйкес келеді.

Келесі кезең үрдісті дайындау,өнімді анықтап және нарықта зерттеу жасау. Маркетингтік зерттеудің мақсаты-банк мүмкіншіліктерін анықтау,нарықта нақты орынға ие болу,сол орында тұрып тұтынушылардың қызметтілігін қанағаттандыру.