Елімізде стратегиялық маңызы зор құрылыс нысандарын салу тоқтаған емес. Соның бірі мақсатты түрде қолға алынып, сәтті жүзеген Мойнақ су электр стансасы. Бұл жер ас­тын ұң­ғы­лау әдісімен жасалған су электр ста­н­са­сы­­ның құрылысы 1985 жылы Кеңестер Одағы­ның тұсында басталып, Одақ тараған соң тоқ­тап қал­ған еді.

Кезінде сол құры­л­ыс­та ең­бек еткен білікті маман, Қазақ КСР Құр­мет­ті құры­лыс­шысы Стахан Белгожаев секіл­ді ел аға­лары­ның ізденіп, ұсыныс жасауы негі­зінде құрылыс­қа қайта жан бітті. 2005 жылғы 21 қарашада «Мойнақ су электр стансасының құрылысы» тура­лы Үкі­меттің арнайы қаулысы шық­ты. 2006 жылы қолға алынған құрылыс қар­қынмен жүріп, 2012 жыл­ғы сәуір айынан бастап іске қосылды. Елбасы Алматы облысына жұмыс сапарымен барғанда Мой­нақ ГЭС-інде болып, екінші су агрегатын іске қосты.

Мойнақ ГЭС-інің теңіз дең­гейі­­нен биіктігі Шарын өзені жағасымен салыс­тыр­ғанда кәдімгі 5 қабатты үйдей еңселі. Дәлірегі, «Бестөбе» су қоймасына жиналып, 16 шақырымға созылатын көл табанынан ағып келетін су 500 метрлік биіктіктен құлай сарқырайды. Бұл жердегі құрылыстың аса ауыр бөлігі болып саналған бөлік – жер астынан өтетін 9 шақырымдық туннель. Жиналған су осы 9 шақырымдық жер асты жолымен арындап келеді де, 500 метр биіктіктен құлай сарқырап жатыр. Арынды су арнаға бекітілген 2 су агрегатын шыркөбелек айналдырып, іске қосады. Нәтижесінде 300 мВт қуат көзі пайда болады. Бұл құрылыстың кепілді мерзімі 100 жылға есептелген. Тіпті, 9 балдық жер сілкінісіне төзімді.

Мойнақ су электр стансасындағы 2 су агрегатынан жылына 1,027 млрд кВт сағат электр энергиясы өндіріледі. Жобаны іске қосуға жалпы 54, 1 миллиард теңге қаражат жұмсалды. Өндірілген энергияны сатудан 1,790 миллион теңге түсім түседі деп болжанған

Мойнақ ГЭС-і бас инженерінің орын­­басары Нәби Серікбаев: «ГЭС-тегі 2 су агрегаты іске қосыл­ғалы бері 452 миллион квт. сағат электр қуаты өн­ді­рілді. Бұл Отанымыздың энергетикалық қауіп­­сіз­дігін қам­тамасыз етуге қосылған үлкен үлес» дегенді айтады.

Жылдық қуат артып келеді

 «Мойнақ»  5 жыл ішінде  5 млрд Квт-тан аса қуат өндіріп, жергілікті бюджетке 500 миллион теңгеге жуық қаражат түсірген. Алматы қаласы мен Алматы облысына ток көзін тарататын станса қуатын әлі де арттырмақ. Қазірдің өзінде оңтүстік өңірді электр энергиясымен қамтамасыз етіп отырған Мойнақ су электр стансасының жылдық қуаты 1 млрд кВт/с құрайды. 127 адамды жұмыспен қамтып отырған станса басшылығы «мұның бәрі – ұжымдық еңбектің жемісі» дейді.

 «Мойнақ СЭС» басқарма төрағасы Абай Асылов: «Жылына орташа есеппен 1 млрд кВт электр энергиясы өндірілуде. Электр энергиясын өндіру қуаты 300 мВт құрайды. Осы ретте «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры және «Самұрық Энерго» АҚ қолдауы бізге ерекше. Бестөбе су қоймасынан станцияға созылған су жолының да ерекшелігі бар. Яғни 500 метр жоғарыда орналасқан қоймадағы суды тау ішін жара  9 шақырымнан аса қашықтықтан,  биіктігі 5 метрлік құбырмен жеткізеді. Бұл су үнемділігіне септігін тигізіп, сапалы энергия көзін алуға мүмкіндік береді» дейді.

Жаңа атауға ие болды

Биыл Мойнақ су электр стансасы жаңа атауға ие болды. Мойнақ СЭС-іне осы стансаның алғашқы басшысы, кезінде нысан құрылысына жетекшілік жасап, республиканың энергетика саласындағы маңызды жобасының іске асырылуына өлшеусіз үлес қосқан Оразалы Қантаевтың есімі берілді. Мойнақ СЭС-інің атын өзгертіп, онда О.Қантаевтың есімін ұлықтау туралы бастаманы Қазақстанның ардагер-энергетиктерінің кеңесі кө­терген болатын. Өтініш Энергетика министрлігі тарапынан қолдау тауып, «Самұрық-Энерго» АҚ директорлар кеңесінің шешімімен бекітілді.

Ұлттық компания қуаттылығы 300 МВт болатын Мойнақ СЭС-і Үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы аясында және Қазақстан Электр энергетикасының 2030 жылға дейінгі даму бағдарламасына сәйкес бой кө­тергенін еске салады. Бұл ны­сан – бүгінде Қазақстанның Бірыңғай энергетикалық жүйесінің Оңтүстік аймағының, яғни Алматы, Жамбыл, Қызылорда және Түркістан облыс­тарының электр қуатына деген тапшы­лығын азайтуға, ең жоғары жүктеме­лерді жабуға, энергия жүйесіндегі қуатты реттеуге қатысты міндеттерді табысты шешіп отырған серпінді жоба. Кәсіпорынның жоба бойынша орташа жылдық электр энергиясын өндіру көлемі – 1,027 млрд кВт/с. 2018 жылдың 7 айында бұл СЭС 649 миллион кВт/сағат электр энер­гиясын өндірді. Тұтастай алғанда, екінші энергоблок 2012 жылы пай­далануға берілген сәттен бастап, гид­роэлектр­стансасы шамамен 5,9 млрд кВт/сағатқа жуық электр қуатын ел игілігіне тапсырды.  

Ұқсата білгенге су – тек тіршілік көзі ғана емес, сондай-ақ арзан қуат көзі де. Осы орайда қолға алынған Қазақстанның энергетика саласындағы ең ауқымды жобаларының бірі, әрі бірегейі – Мойнақ су электр станциясы экологиялық таза электр энергиясын өндіріп келеді.