"Алматы халықаралық әуежайы" АҚ - Орталық Азия аймағындағы ірі әуежай торабы. Компанияның қызметі жолаушылармен, сондай-ақ серіктес-компаниялармен өзара сыйластық, міндеттеме, сенім және іскерлік қатынастарға негізделеді.

Компания тарихы

Әуежай 1935 жылы құрылды. Бұл орталық стадион ауданында орналасқан шағын аэродром болды. Әуежайдың жаңа ғимараты қаланың солтүстік-шығыс бөлігінде Алматы-Мәскеу бағыты бойынша тұрақты ұшулар басталғаннан кейін салынды. ХХ ғасырдың 70-ші жылдары осы жерден ТУ-144 әуелайнер ұшуларын Алматы-Мәскеу бағыты бойынша орындай бастады, және мұндай тәжірибе КСРО кеңістігіндегі бірінші және жалғыз болды.

1990 жылға дейін ол Кеңес Азаматтық Авиация Департаментінің бөлігі болып, 1991 жылы "Алматы Әуежайы" болып қайта құрылды. Сол кезден бері әуежай тәуелсіз бизнес бірлік ретінде өз жұмысын жалғастырды. Кейін ол Халықаралық Алматы Әуежайы ЖШС болып қайта аталды.

1998 жылы әуежай ұшып-қону жолағы (ҰҚЖ) жөндеуден өткеннен кейін, Алматы әуежайы II категорияға ие болып, Халықаралық әуежай статусын алды.

1999 жылдың 9 шілдесінде әуежай ресторанында өрт басталып, бүкіл әуежай терминалы жанып кетті. Жаңа терминалдың құрылысы 2004 жылы аяқталды.

Алматы әуежайы Air Astana ұлттық тасымалдаушының хабы болып табылады. Сонымен қатар Орталық Азиядағы жүк тасымалдау хабы.

2008 жылдың қыркүйек айында екінші ұшып-қону жолағы ашылды. Жаңа ұшып-қону жолағына ICAO сертификаты беріліп, оған III категория берілді. Жолақ сапасы мен онда орнатылған заманауи құрал жабдықтар ұшу қарқыны бойынша әуе кемелерінің барлық түрін ешбір шектеусіз қабылдауға мүмкіндік береді. Жаңа ұшып-қону жолағы Орталық Азияда ең ұзын болып табылады.

Қазақстандағы ірі әуежай ішкі және халықаралық жолаушылар мен жүк авиатасымалдары бойынша елде бірінші орынды алады. Ұшу қарқындылығы сағатына 15-18 ұшу-қону операцияларына, тәулігіне 200-220-ға жетеді. 2014 жылы әуежай 4,5 млн-нан астам жолаушыға қызмет көрсетті.

Тасымалдау

Жолаушы тасымалы:

• Air Arabia - Шарджа;
• Air Astan (ішкі рейстер) - Ақтау, Ақтөбе, Нұр-Сұлтан, Атырау, Қарағанды, Қызылорда, Павлодар, Өскемен, Шымкент, Орал
• Air Astana (халықаралық бағыттар) - Баку, Бангкок, Бишкек, Гонконг, Дели, Дубай, Душанбе, Киев, Куала-Лумпур, Мәскеу (Шереметьево) (2019 жылдың 26 қазанына дейін), Мәскеу (Домодедово) (2019 жылдың 27 қазанынан бастап), Пекин, Санкт-Петербург, Сеул, Стамбул (жаңа әуежай), Ташкент, Тбилиси, Үрімші (2019 жылдың 27 қазанынан бастап). Маусымдық рейстер: Анталья. Чартерлік рейстер: Бодрум, Шарм-эш-Шейх;
• FlyArystan - Нұр-сұлтан, Павлодар, Орал, Қарағанды, Тараз, Шымкент;
• Azerbaijan Airlines - Баку;
• Asiana Airlines - Сеул;
• AirBaltic - Рига;
• Аэрофлот Мәскеу - Шереметьево;
• Bek Air - Нұр-Сұлтан, Орал, Атырау, Ақтау, Қостанай, Ақтөбе, Қарағанды, Павлодар, Жезқазған, Шымкент, Қызылорда, Өскемен;
• Belavia - Минск;
• China Southern Airlines - Үрімші;
• Hainan Airlines - Пекин;
• Ural Airlines - Мәскеу (Жуковский);
• Flydubai - Дубай;
• Lufthansa - Франкфурт-на Майне;
• Mahan Air - Тегеран;
• Өзбек әуе жолдары - Ташкент;
• Pegasus Airlines - Стамбул (Сабиха Гекчен);
• Qazaq Air - Астана, Павлодар, Шымкент, Қостанай, Қызылорда, Талдықорған, ТамШЫ, Семей;
• S7 Airlines - Новосибирск;
• SCAT (ішкі бағыттар) - Ақтау, Ақтөбе, Нұр-Сұлтан, Атырау, Жезқазған, Қарағанды, Көкшетау, Қостанай, Павлодар, Петропавл, Семей, Тараз, Орал, Өскемен, Шымкент;
• SCAT халықаралық бағыттар - Сиань. Чартерлік рейстер: Анталья, Бодрум, Гоа, Санья, Паттайя, Пхукет, Тіркемесіне, Шарджа, Шарм-эш-Шейх, Камрань;
• Somon Air - Душанбе;
• Turkish Airlines - Стамбул;
• Түрікмен әуе жолдары - Ашхабад;
• Украина халықаралық әуе жолдары - Киев.

Жүк рейстері

• Qatar Airways Cargo - Доха
• Cargolux - Люксембург
• Silk Way - Баку
• Hong Kong - Гонконг
• Atlas Air / Polar Air Cargo - АҚШ
• Lufthansa Cargo - Красноярск, Майндағы Франкфурт
• Turkish Airlines Cargo - Бангкок, Бішкек, Дакка, Дели, Гонконг, Сеул, Стамбул-Ататүрк, Ханой
• UPS Airlines - Варшава, Кельн / Бонн, Шанхай-Пудун

Аэровокзал кешендері

Негізгі терминал

Әуежайдың негізгі терминалы Майлин 2 көшесінде орналасқан және 2004 жылдан бастап жұмыс істейді. Алматы әуежайының жаңа терминалының (ғимаратының) құрылысы 1999 жылы өрттен кейін 2000 жылы басталды. 2004 жылы ғимарат іске қосылды ,оның құрылысы мемлекетке 52,3 млн долларға шықты. Терминал ғимараты М. Монтахаев жобасы бойынша салынды.

Жаңа ғимараттың бейнесін қалыптастыру кезінде осы объектіні құс ұшуы деңгейінен көзбен визуалды қабылдау маңызды мәнге ие болды, атап айтқанда, көру қабылдауының жоғары нүктелерінің болуы — терминал жер деңгейінде де, ұшақтың қонуы деңгейінде де жақсы көрінуі тиіс. Шатыр сызығының бірқалыпты динамикасы сәулет элементтерімен — жоғарғы жарықтандырудың үлкен шамдарымен толықтырылған.

2012 жылғы желтоқсанда ішкі рейстерге арналған қосымша ғимарат енгізілді, бұл әуежайдың өткізу қабілетін арттыруға мүмкіндік берді. Павильонның бірінші қабаты жергілікті әуе желілерінің ұшып келуі үшін қайта жаңартылды, екінші қабат ішкі рейстердің ұшу залын жинаушы ретінде пайдаланылады.

Бизнес-терминал

Бизнес-терминал әуежайдың бірінші тарихи ғимаратында (Майлин көшесі 1А) орналасқан, 1947 жылы сәулетшілер Б. Заварзиннің, Г. Елькина жобасы бойынша Т. Басеновтың қатысуымен салынған. 1957 жылы ғимарат сәулетші Қапановтың жобасы бойынша қайта құрылды. Ғимарат қазақтың ұлттық сәулет өнерінің стильдік сипаттамаларын пайдалана отырып, классикалық дәстүрлерде салынған, ғимаратқа шығыс колорит беретін, ұзын қасбеті меридионалды бағытқа бағытталған. 1975 жылы суретші В.Сенченко жобасы бойынша ғимаратқа реставрация жүргізілді. 2007 жылы ғимаратқа күрделі жөндеу жүргізілді, сыртқы тарихи көрінісін сақтап қалды.

1979 жылы 4 сәуірде Алматы қалалық халық депутаттары кеңесінің атқарушы комитетінің №139 "Алматы қаласының тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізімін бекіту туралы" шешімімен 1947 жылы салынған әуежай ғимараты жергілікті маңызы бар сәулет ескерткіші болып танылды, содан бері мемлекеттің қорғауына алынған және сақталуға жатады. Қазіргі уақытта ғимарат Алматы қаласының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне кіреді. Күзет аймақтарының шекаралары 2014 жылы бекітілді.

Әуежай ғимараты (1973-1999)

1973 жылы салынған жаңа әуежай ғимараты (Майлина көшесі, 2) 1973 жылдан 1999 жылға дейін жұмыс істеді. Құрылыс жобасының авторлары сәулетшілер В.П. Ищенко, О. Н. Наумова, Ю.Г. Литвиненко, Ю. И. Шарапов; инженерлер К.Нурмакова, З.Суханова. 1979 жылы Алматы қалалық халық депутаттары кеңесі атқару комитетінің № 139 «Алматы қаласының тарихы мен мәдениеті ескерткіштерінің тізбесін бекіту туралы» шешімімен 1973 жылғы әуежай ғимараты сәулет ескерткіші болып танылып, мемлекет қарауына алынды.

1999 жылғы 9 шілдеден 10 шілдеге қараған түні әуежай ғимаратында өрт шықты. Өрт мейрамхананы, күту залын, жолаушыларды тіркеу аймағын, жергілікті әуе желілерінің ұшып келу және ұшу залдарын, бизнес-холл мен бажсыз сауда дүкенін жойып жіберді. Жұма күні сағат 23:20-да басталған өрт тек сенбі күні таңертең сағат 6:47-да сөндірілді. Тарих және сәулет ескерткіштерінің тізімінен ғимарат 2010 жылы алынып тасталды.

Басшылық

Кеңес уақытында Алматы әуежайы мен оның инфрақұрылымы мемлекеттің меншігінде және басқаруында болды. Әуежай Қазақ азаматтық авиация басқармасының құрамына кірді.

1993 жылы шетелдік кеңесшілер ұсынған мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру бағдарламасы аясында Қазақ азаматтық авиация басқармасының "Қазақстан эуе жолы" ұлттық акционерлік авиакомпаниясына кірді.

1994 жылы "Алматы әуежайы" ААҚ дербес акционерлік қоғамы болып қайта құрылды, Мемлекеттік меншіктен шығарылды және жеке меншікке сатылды. Бұдан кейін де мекеме басшыларын бірнеше рет өзгертті.

2011 жылдың сәуір айында әуежай 12,6 млрд теңгеге немесе 86,7 млн долларға сатылды және Амстердамда тіркелген Venus Airport Investments B.V. (Тимур Құлыбаевқа тиесілі) компаниясының меншігіне өтті.

"Алматы халықаралық әуежайы" АҚ бас директоры - Болат Ержанов (2018 жылдың 12 маусымынан бастап).

Табысы

• 2017 жылы-4,1 млрд теңге,
• 2018 жылы-5,1 млрд теңге, 2
• 019 жылдың I тоқсанында-2,2 млрд теңге.

Марапаттары

Ленин орденімен марапатталған.

2012 жылғы 17 ақпанда Мәскеу қаласында Мемлекетаралық авиациялық комитеттің (МАК) авиация және әуе кеңістігін пайдалану жөніндегі кеңесінің 32-ші сессиясында Алматы халықаралық әуежайының әуеайлағы ТМД-да үздік деп танылып, "Халықаралық (санатталған) әуеайлақтарды дамыту саласындағы жетістіктері үшін" сыйлығын алды.

Дереккөз: ru.wikipedia.org