
Қазақстан Республикасында алаяқтардың құрбандарынан қарыздарды өндіріп алуға банктерге тыйым салынады.
Қазақстан Республикасының Мәжілісінде «Қаржы нарығын дамыту және қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бойынша жұмыс жалғасуда. Бұл заң жобасы қаржы ұйымдарын қатаң бақылауға алу, азаматтарды алаяқтықтан қорғау және несиелендірудің ашықтығын арттыруға бағытталған.
Депутат Айдарбек Ходжаназаров заң жобасының ең маңызды аспектілерін атап өтті, олар қарыз алушылардың құқықтарын жүйелі түрде қорғауға және қаржы ұйымдарының жауапкершілігін арттыруға бағытталған:
• Несие беруге қойылатын талаптарды қатаңдату. Заң жобасына банктік несие шарттарын жарамсыз деп тану нормасы енгізіледі, егер олар заң бұзушылықтармен жасалса, мысалы, тіркелмеген мобильді нөмірлерді пайдалану немесе қарыз алушының биометриялық сәйкестендіруінің болмауы.
• Несие беруге қойылатын талаптарды қатаңдату. Заң жобасына банктік несие шарттарын жарамсыз деп тану нормасы енгізіледі, егер олар заң бұзушылықтармен жасалса, мысалы, тіркелмеген мобильді нөмірлерді пайдалану немесе қарыз алушының биометриялық сәйкестендіруінің болмауы.
• Алаяқтық несиелер бойынша қарызды өндіріп алуды тоқтату. Егер алаяқтық фактісі бойынша қылмыстық іс қозғалса, банктерге қарыздарды өндіріп алу процесін тоқтату міндеттеледі. Бұл алаяқтық құрбандарын негізсіз қаржылық талаптардан қорғауға мүмкіндік береді.
• Қылмыстық тергеу жүргізіліп жатқан жағдайда банктердің азаматтық талаптар қоюына тыйым салу. Егер қарыз алушы алаяқтық ісі бойынша жәбірленуші деп танылса, банктердің сот арқылы қарызды өндіріп алу мүмкіндігі болмайды.
«Бүгінде алаяқтардың құрбаны болған азаматтар банктердің өздеріне рәсімдемеген несиелерді төлеуді талап етуімен бетпе-бет келуде. Бұл банктердің жеке деректерге қол жеткізуіне байланысты орын алып отыр. Мұндай жағдайлар банктің емес, клиенттердің шығынға ұшырауына әкеледі. Ал ашықтықтың пайдасын, дәлірек айтқанда, табысты – банктер өздеріне алады. Біздің бастама осындай заңсыз әрекеттерге нүкте қойып, азаматтардың құқықтарын қорғаудың нақты механизмдерін жасайды», – деп атап өтті Айдарбек Ходжаназаров.
Бұл түзетулердің қабылдануы қаржы нарығында әділдікті қамтамасыз етуде және алаяқтықтан зардап шеккен азаматтардан заңсыз қарыз өндіріп алу жағдайларының алдын алуда маңызды қадам болмақ.
Айта кетейік, заң жобасы бойынша жұмыс әлі жалғасуда, және ұсынылған шаралар қаржы секторының ашықтығын арттырып, азаматтардың банк жүйесіне деген сенімін нығайтады деп күтілуде.