Қазақстанда әлеуметтік осал топтарға жататын азаматтар үшін несиені өтеуді кейінге шегеру міндетті рәсімге айналуы мүмкін. Бұл норма Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі әзірлеген жаңа қаулы жобасында көзделген. Құжат қазір ашық талқылауға шығарылды.

Негізгі жаңалық не туралы?

Жаңа реттеу нормасына сәйкес, егер әлеуметтік осал санаттағы немесе төтенше жағдайдан зардап шеккен азаматтың табысы азайса, банк немесе микроқаржы ұйымы несие төлеуді кемінде үш ай мерзімге кейінге шегеруге міндетті болады. Бұл шегерім қосымша комиссияларсыз немесе айыппұлсыз берілуі тиіс.

Агенттік бұл норманы әлеуметтік әділеттілікті арттыруға және қаржылық қиындыққа тап болған азаматтардың мүддесін қорғауға бағытталған шара ретінде ұсынып отыр.

Кімдерге қолданылады?

Құжатта несиелік шегерім келесі азаматтарға міндетті түрде берілетіні көрсетілген:

• әлеуметтік осал топтарға жататындар (мүмкіндігі шектеулі азаматтар, көпбалалы отбасылар, зейнеткерлер, жалғызбасты аналар, атаулы әлеуметтік көмек алушылар және т.б.);
• табиғи апат, төтенше жағдай немесе өзге де форс-мажор салдарынан табысы азайған азаматтар.

Мұндай жағдайға тап болған қарыз алушы банкке немесе микроқаржы ұйымына табысының төмендегенін растайтын құжаттарды ұсынуы тиіс. Бұл — медициналық анықтама, жұмыстан босатылғаны туралы құжат, кіріс туралы анықтама немесе өзге де ресми дәлелдемелер болуы мүмкін.

Неге бұл маңызды?

Бұған дейін мұндай шегерім тек банк немесе МҚҰ шешімімен ерікті түрде ғана берілетін. Яғни, әр жағдай жеке қаралып, клиенттің өтініші ескерілсе де, ешқандай міндеттеме болмаған. Енді бұл процесс құқықтық негізге ие болады.

Ұлттық деңгейде қабылданатын бұл ереже:

• халықтың әлсіз тобына қаржылық демеу береді;
• несие тарихының бұзылуына жол бермейді;
• қаржы институттары мен клиент арасындағы қатынасты реттейді.

Бұл қай заңға негізделген?

Жаңа норма «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қаржы нарығын дамыту, қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау, байланыс және артық реттеуді жою мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңды іске асыру аясында әзірленіп отыр.

Қаулы жобасын Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі дайындаған. Құжат қазір «Ашық НҚА» порталында жарияланып, қоғамдық талқылау кезеңінде.

Агенттік не дейді?

Қаржы реттеушісі бұл шара азаматтардың қаржылық орнықтылығын сақтау үшін қажет екенін атап өтті.

«Әлеуметтік осал санаттағы азаматтар несиелік міндеттемелерді уақтылы өтеуге әрдайым мүмкіндік таба бермейді. Табыстың азаюы немесе төтенше жағдайлар кезінде заңмен бекітілген шегерім — олардың құқықтарын қорғаудың тиімді жолы», — деп атап өтті реттеуші. 

Түсінуге оңай мысал:

Мәселен, көпбалалы ана жұмысынан айырылып қалса немесе табысы қысқарып кетсе, ол құжаттарын банкке өткізіп, несие төлемін 3 айға кейінге шегере алады. Бұл уақыт ішінде оған өсімпұл немесе комиссия есептелмейді.

Толық ақпарат қайда?

Қаулы жобасының толық мәтінімен ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің ресми сайтынан танысуға болады.

Қорытынды:

Жаңа норма қаржылық қиындыққа тап болған азаматтардың несиелік міндеттемесін жеңілдетуге бағытталған. Әлеуметтік әділеттілік пен қорғауды күшейту — қаржы реттеушісінің басты мақсаты. Енді бұл ереже заң жүзінде бекітіліп, халықтың әлсіз топтарына қолдау болмақ.