ЕАЭО елдерінің өнеркәсібі 2022 жылдың бірінші тоқсанында өндіріс көлемінің 5,6%-ға өскенін көрсетті. Өткен жылдың бірінші тоқсанның қорытындылары COVID-19 пандемиясы және карантиндік шектеулер жағдайында Еуразиялық экономикалық одақ елдерінің өнеркәсібі 0,9%-ға төмен болған. Екі ұқсас кезеңді салыстырғанда едәуір айырмашылық бары бірден көрінеді. Бұған әсер еткен тағы бір фактор, сарапшылардың пікірінше, өндірістегі цифрландыру. Ел экономикасының дамуын байқатып, ілгерілеуінің көрсеткіші болатын талаптардың бірі – өндірісті цифрландыру екенін тек ЕАЭО көлемінде емес, әлем бойынша анық байқалуда. Осы орайда Қазақстан астанасында өткен Рrofit Industry & Energy day 6-шы Халықаралық конференциясында индустрияны цифрландыруға қатысты құнды пікірлер мен өзекті ойлар айтылды. Себебі ІТ сарапшылары мен кәсіпорын өкілдері өнеркәсіптегі, мұнай секторындағы және энергетикадағы цифрландыру мәселелерін талқылау үшін жиналды.

Конференцияға Қазақстанның түкпір-түкпірінен 600-ден астам қатысушы тіркелді: 100-ден астам қонақ Hilton Astana қонақ үйінде офлайн форматта қатысты, ал онлайн трансляцияны 1000-ға жуық адам тамашалады.

Конференцияны "QazIndustry" қазақстандық индустрия және экспорт орталығы АҚ цифрлық трансформация дирекциясының басшысы Лаура Жұманалиева ашты. Ол өнеркәсіптік кәсіпорындардың қиындықтары мен күрделі мәселелері жайында, ондағы цифрлық шешімдер туралы айтты. Лаура Жұманалиеваның айтуынша, Қазақстанда кәсіпорындарды цифрлық трансформациялау бойынша бірыңғай талаптарды құру қажеттілігі бұрыннан қалыптасқан. Өндірістердің басым бөлігі цифрлық шешімдерді енгізуге кірісті. Алайда процесті тежейтін факторлар да бар, олардың арасында қаржылық ресурстардың жетіспеушілігі, стандарттардың болмауы және нормативтік талаптардың дамымауы да көрініс беруде.

"Сонымен қатар, әрбір кәсіпорынның цифрлық трансформация туралы өзіндік түсінігі бар, сондай-ақ, басшылық тарапынан цифрландырудың пайдасын түсінбеушілік кездеседі. Бүгінгі таңда кәсіпорындар негізгі салалық үрдістер мен талаптарға байланысты ішкі және сыртқы проблемаларға тап болып отыр", — дейді Лаура Жұманалиева.

Қазіргі уақытта QazIndustry цифрлық трансформация саласында белсенді жұмыс жүргізуде. Оған: кәсіпорындар үшін цифрлық стратегияларды әзірлеу, деректер базасын қалыптастыру, "Индустрия 4.0" тақырыптары бойынша оқыту іс-шаралары, сондай-ақ, мемлекеттік ынталандыру шараларын көрсету кіреді.

Панельдік пікірталас барысында сарапшылар бірнеше негізгі мәселелерді талқылады, олардың арасында өнеркәсіптік кәсіпорынның ақпараттық технологиялар стратегиясы және оны жоспарлау тақырыбы көтерілді. Спикерлердің көпшілігі жоспарлау көкжиегі шамамен үш-бес жыл болуы керек деген пікірге келді.

"ІТ стратегияны жоспарлау көкжиегі кәсіпорынның цифрлық жетілуіне байланысты. Бірақ ұзақ мерзімді перспективада бұл ең ұзағанда бес жыл. Мұнда сонымен қатар қысқа мерзімді перспективада үш жыл, ал ұзақ мерзімді перспективада сол бес жыл беретін халықаралық сарапшылардың бағалауына назар аударуға болады. Сонымен қатар, бұл стратегияны жыл сайын өзгерту қажет емес, оны жай ғана түзету жеткілікті", — деп атап өтті Лаура Жұманалиева.

Ал "Қазатомөнеркәсіп" ҰК Өндірістік департаментінің «Механика және күрделі құрылыс» бағытының басшысы Тельман Шуриев 2019 жылы Қазатомөнеркәсіпте 2028 жылға дейін цифрландыру стратегиясы әзірленгенін айтты. Ол Самұрық-Қазына қорын цифрлық трансформациялаудың жалпы бағдарламасы шеңберінде енгізіліпті.

"Біз бизнес-ауыртпалықтарымызды және дамытуды қажет ететін нүктелерді зерттедік. Бұл стратегияға сәйкес жоспар бар, ол екі жылда бір рет өнеркәсіптің қазіргі тенденцияларына байланысты түзетіледі", - дейді Тельман Шуриев.

Қазақстандық Автоматтандыру және робототехника қауымдастығының президенті Владимир Төреханов кейбір жобаларды жүзеге асыру бір жылға дейін созылатынын еске салды. Сондықтан кем дегенде үш жылға бағдарлау қисынды. "Ескірген ІТ шешімдерге келетін болсақ, мен шешімдердің өзі ескіргенімен, тәсілдер жоқ деп айтқым келеді", — дейді ол.

"KEGOC" АҚ ДИТ директоры Анна Абрамова әріптестеріне қолдау көрсетіп, ІТ стратегиясы компанияның стратегиясынан мүлдем қатысы жоғын атап өтті:

"Бизнестің негізгі бағыттары бизнестің негізгі мақсаттарына жету үшін ақпараттық технологиялардың қалай дамитынын белгілейді. Егер біз KEGOC компаниясын қарастыратын болсақ, онда бізде ІТ стратегиясы жалпы стратегияға және технологиялық даму бағдарламасына сәйкес әзірленеді және түзетіледі. Біз үшін бизнестің барлық бағыттары үйлесімді болуы маңызды. Жоспарлау көкжиегі бес жыл, бірақ біз жыл сайын стратегияны қайта қараймыз және түзетеміз, сонымен қатар оның орындалуы туралы есеп береміз. ІТ – бұл қарқынды дамып келе жатқан бағыт және жаңа трендтердің пайда болуы да сол автоматтандыруға, өндірісті цифрландыруға және т.б. әсер етуі мүмкін".

Айта кетейік, қазақстандық өнеркәсіптегі инновацияларды ІТ департаменттер емес, дәл бизнес жүргізуде. Панельдік пікірталастың барлық қатысушылары осылай деп санайды. Бизнестің ІТ-ға берілетін және кейіннен шешілетін міндеті бар. Сонымен қатар, диалог құру және ақпараттық технологиялар үшін бизнестің міндеттерін нақтылау үшін өндіріс пен ІТ қиылысында тұрған "көпірлер" қажет.

Өнеркәсіптегі цифрландыруға қатысты тағы бір маңызды мәселе – бұл кәсіпорынның ІТ инфрақұрылымы. Қазір компаниялардың алдында қолданылатын шешімдер мен платформаларды жаңарту бойынша өзекті міндет тұр. Отандық өнеркәсіптік кәсіпорындардың ІТ іргетасы қаншалықты ескірген? Осы негізге сүйене отырып, ІТ стратегиясын құру керек пе, әлде жаңа платформалар құрып, жаңа технологияларға көшудің мағынасы бар ма? Сарапшылар осы мәселені де ұзақ талқылады.

"Қазатомөнеркәсіп" ҰК АҚ Өндірістік департаментінің «Механика және күрделі құрылыс» бағытының басшысы Тельман Шуриев сорғы жабдықтарының жұмысын болжамды талдау және электр энергиясын тұтынуды реттеу туралы презентация жасады. Кәсіпорында техникалық қызмет көрсету, жөндеу және технологиялық жабдықты басқарудың бірыңғай тәсілі бұрын болмаған екен. Мәселені шешу үшін Big Data технологиясын, жасанды интеллект пен Reliability centered maintenance және Risk based inspection әдістемелерін қолдана отырып, болжамды талдау негізінде өндірістік жабдықты басқарудың цифрлық жүйесі әзірленген. Жобаны енгізу нәтижесінде жабдықтың жұмыс ресурсы 20%-ға ұлғайған. Ал жөндеу және қызмет көрсету шығындары 10-нан 30%-ға дейін қысқарған. Қосалқы бөлшектер мен жөндеу қызметкерлеріне қажеттілік 15%-ға дейін қысқарыпты. Сондай-ақ, жөндеуді орындау сапасы 50%-ға дейін өскен. Сонымен қатар, өндірістік аялдамалар азайтылып, үздіксіз өндіріс процесі қамтамасыз етілген.

Жалпы, конференцияда айтылған талқылаулар мен пікірлердің қорытындысы бойынша қазақстандық өнеркәсіп секторы цифрландыру бағытында сенімді түрде жүріп жатыр деп айтуға болады. Кәсіпорындар әртүрлі шешімдерді белсенді түрде енгізеді және мұны тиімді пайдалана бермек.